| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Eserin giriş kısmında müellif toplumun bazı kesimlerinin (peygamber-ümmet, müminler, doslar, sevgililer, şeyh-mürid, hoca-öğrenci, amir-memur, baba-oğul, zengin-fakir, eşler, ev sahibi-misafir vb.) birbirleri üzerinde olan haklarından, edep kurallarından, birtakım şartlar ve gerekliliklerden bahseder. Sonra ise eserin de muhtevasını oluşturan "İslâm kardeşlerinin hakları"na geçer. Bu açıklamalarla birlikte Hz. Peygamber'in "din nasihattir…" hadisinin şerhine girerek bununla ilgili birtakım izahatta bulunur. Buna göre samimiyet; Allah için, O'na iman edilmesi, şirk koşulmaması, itaat edip isyan edilmemesi, lutuf ve nimetlerine şükür edilmesi vb. Hz. Peygamber için: Elçiliğini tasdik etmesi, getirdiklerinin tümüne iman edip itaat etmesi, Allah'ın ahlâkıyla ahlâklanması vb. müslümanların İmam'ları için: Hak üzerinde yardımlaşmaları, hakkı emredip aşılmaları, müminlerin kalplerini Allah'a itaate ısındırma vb. Tüm müslümanlar için: Zararlı olan birtakım şeyleri derfedip maslahatlarını gözetmek, iyiliği emredip kötülüğü yasaklamak, dostça, samimi ve şafkatle yaklaşmak içindir. Eser Hz. Peygamber'in kardeşlik, yardımlaşma, iyilik, müminlerin birbirlerine davranışları vb. ile alâkalı hadislerle konuyu işlemektedir. Dinî ahlâk eserleri içerisine dahil edilebilecek bir eser mahiyetindedir. |
| Eserin Konu Başlıkları | 1-5. Tevazu; hicret; insaf; güler yüzlü olma; avret yerleri örtme. 6-10. … şefaat; …; başkalarına (dinen) benzememe; musafaha; tâzim ve ikram maksadlı ayağa kalmanın kerahati. 11-15. …; Kötülüğün günahı olarak başa bela gelmesi; hapşurma; zenginle arasına karışmaktan kaçınma; ümmet için dua etme. 16-20. Hastalığa ziyaretinin sevabı; hasta ziyaretinin âdâbı; hasta ziyareti; kul hasta olduğunda Allah'ın onun için iki melek yaratması; hastanın duası. 21-25. Hastanın hastalık halindeki sözleri; kabir ziyareti; tûl-i emel; (kabirdeki) ölü (suda) boğulan gibidir; "insana ancak yaptığının karşılığı vardır". 26-30. Komşunun komşusu üzerine hakkı; akraba hakkları; anne-baba ve evlat hakkları; kocanın hanımı üzerindeki hakları; hanımın kocası üzerindeki hakları. 31-35. …; Çocuğa güzel isim verilmesi; kölelerin hakları; arkadaşlık hakkları/hukuku; arkadaşlık, kardeşliğin şartları, dereceler ve faydaları. 36-40. Din kardeşliğinin manası; sevgi; dua; Hz. Ebû Bekir'in tüm malını bağışlaması; Allah için buğz etme. 41-45. Ahmaklık; Allah için buğz edenlerin mertebeleri; ehl-i zimme; isyanda ısrarcı olma; muhabbet, şefaat. 46-50. Eğitimin övülmesi; tevekkül; şükür; arkadaşlık şartları; kardeşlik ve arkadaşlık hukuku: 1. Hak: Mal konusunda: onu kendi nefsinden aşağı görmemek; onun ihtiyacını kendinden öne almak, kardeşe yedirmenin ona tasadduk etmekden daha üstün olması. 2. Hak: İhtiyac halinde bizzat kendisiyle yardımda bulunma. 3. Hak: Dilin susması(kişinin arkadaşı/kardeşinin ayıplarını söylememesi) mü'min mü'minin aynasıdır. 4. Hak: Dilin konuşması/susmaması (kişinin arkadaşına/kardeşi sevgisini, muhabbetini ifade etmesi, ona halini arzetmesi, ve onun halini hatırını sorması). 5. Hak: Affetme: Özür. 6. Hak: Dua. 7. Hak: Vefâ ve ihlâs; sevginin meyveleri. 8. Hak: Kolaylaştıma, sorumlu kılıp (zorlaştırmama), sorumluluk yüklememe. |
