| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 332 |
| Eser Adı | Tenbîhnâme |
| Müellif Tam Künyesi | Muhammed b. Ahmed Şâban Nidâî el-Ankaravî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Şâban Nidâî; Nidâî; Nidâî Ankaravî |
| Yüzyıl (Hicri) | 10. |
| Yüzyıl (Miladi) | 16. |
| Vefat Tarihi Hicri | 975 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1567 |
| Dil | Türkçe |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Düğümlü Baba |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 00311 |
| Varak Numarası | 1a-73b vr. |
| Yazı Türü | Talik |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Şairin tasavvuf ahlâkına ilişkin yazdığı manzum-mensur bir nasihatnâme olan bu eser 952 (1545) yılının Receb ayında tamamlanmıştır. Nefs-i emmâreden kaynaklanan kötü vasıflar ve nefsin diğer mertebelerinden sadır olan iyi hasletler geçmiş peygamber kıssaları ve önceki kavimlerin hikâyeleri ve İslâm bilginleri ve sûfîlerin menakıbları üzerinden işlenmektedir. Eser 61-62 fasıldan oluşmaktadır. Müellif her fasıl içerisinde öncelikle konuyu kısaca açıklamakta,, sonrasında onunla alâkalı belirli bir kimsenin kıssa veya menakıbından hikâyeleri zikretmekte ve son olarak da ilgili konuyla alâkalı "nazım" başlığı altında beyitlere yer vermektedir. Eserde yer alan kötü vasıfları müellif "nefs-i emmâre’nin kabîh/çirkin vasıfları" olarak zikretmekte ve bu vasıfları işleyen her fasla bunu zikrederek giriş yapmaktadır: Meselâ: "… Ey aziz … nefs-i emmâreden hurûc eden sıfat-ı kabâhatın birisi dahi buhldür/cimrilik". Eserin içerik kısmında ahlâkî vasıflarla birlikte konuyla alâkalı hikâyelerde zikredilen kimselere de yer verilecektir. |
| Eserin Konu Başlıkları | Eserin içeriği ise şöyledir: 1-5. Fasl: Nasihat (Hikâye: Yûsuf); gadâb (Hikâye: Ebrehe); sabır (Hikâye:); gurur (Hikâye: Bel'am bâur); … (Hikâye: Yahyâ a.s.). 6-10. Fasl: İnâyet (Hikâye: Şeytan); meskenet (Hikâye: İbrâhim-Âdem); şirk (Hikâye: İsâ); istiğfar (Hikâye: Dâvud a.s.); küfr (Hikâye: Ebû Cehil). 11-15.Fasl: İman (Hikâye: Ebû bekir); inad (Hikâye: Nefs-i emmâre); riyâzet (Hikâye: İdris a.s.); inkâr (hak bir şeyi inkar etme) (Hikâye: Mısır sultanı). 16-20. Fasl: İkrâr (Hikâye: Mevlana Molla Hünkar); cahillik (Hikâye: Firavun); ilim (Hikâye: Resullah s.a.v.); şehvet (Hikâye: Harun Reşid); şehvetin zıddı (Hikâye: Cengiz Han). 21-25. Fasl: Dünya sevgisi (Hikâye: Karun); fakirlik (Hikâye: Îsâ a.s); kahır (Hikâye: Hürmüz Tâcdâr); lütuf (Hikâye: Nûşirevan); zulüm (Hikâye: Yûsuf Haccac). 26-30. Fasl: Adalet (Hikâye: Hz. Ömer r.a.); kin (Hikâye: Bir münafık); din ve hakk korkusu (Hikâye: Bağdad şehrinde saliha bir kadın); riyâ (Hikâye: Bersisa); ihlâs (Hikâye: Hacı Bayram-ı Velî). 31-35. Fasl: İşi sırtlamak/kâhil (Hikâye: Zahit kişinin oğlu); Allah’a itaat (Hikâye: Allah’ın emrini tutan zahitler); hırs (Hikâye: Mûsâ a.s.); kanaat (Hikâye: Bir kanaat ehli için yetmiş bin hacının haccının kabul olması); uğur (Hikâye: Haram-ı sufiyye); rastlantı(Hikâye: Uğurluk karından boş olup velâ olan). 36-40. Fasl: Cimrilik (Hikâye: Üç nakkaş üstadı); İhsân(Hikâye: Hoca); fısk (Hikâye: Hoca oğlunun fısk ile derbeder olması); zühd ve salah (Hikâye: Sultan Murad); bazı fakirler (Hikâye: Kırım halkı). 41-45. Fasl: Hikâye: Fakirliğin övülmesi; bazı âlimler (Hikâye: Bağdad halifesi); âlimleri sevme (Hikâye: İmam Muhammed); vefâsız (Hikâye: Oğluna vasiyet); vefâ (Hikâye: Ashâb-ı Kehf). 46-50. Fasl: Hayasızlık (Hikâye: Hâbil ve Kâbil); haya ehli (Hikâye: Hz. Osman r.a.); haset (Hikâye: Sultan Mahmûd Gaznevî); Hikâye: Seyyid Ahmed Bedevî; kendi kusurlarını bilmeyen kimse (Hikâye: Hâs İyâs). 51-55. Fasl: Kendi kusurlarını bilen kimse (Hikâye: Şeyh Habîb); hîle (Hikâye: Yezîd); sadıkânelik (Hikâye: Yûsuf a.s.); vehm (Hikâye: Taundan helak olan adam); tevekkül (Hikâye: İbrâhim a.s. 56-62. Fasl: Himmet (Hikâye: İbrâhim Paşa); himmet (Hikâye: Hacı Bektaş-Karaca Ahmed Sultan); Hikâye: Veysel Karânî; gaflet (Hikâye: Kargalara rastlayan kimse); gafletten uyanmak (Hikâye: Padişah oğlu). Hâtime. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Dinî,Tasavvufî Ahlâk |
