| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Eser Ferîdüddin el-Attâr'ın (Ebû Hâmid Ferîdüddin Muhammed b. Ebû Bekir İbrâhim-i Nîsâbûrî el-Attâr (ö. 618/1221)) Pendnâme adlı Farsça eserinin Türkçe tercüme ve şerihidir. Eserin müellif tarafından verilen "tarih" başlığı altındaki betyitlerde hicrî 1181 yılında kaleme alındığı belirtilmiştir. Müellif esere uzun bir giriş yazmıştır ve burada eser hakkında bazı mülahazalarda bulunarak eserin tercüme sebebini, şerh tekniğini belirtmektedir. Burada müterrcim Pendnâme'yi daha önce talebelerine okuduğundan bahsetmekte ve bir dost meclisinde bu eserin ilmî açıdan daha güzel şerh edilmesi mevzusu açılınca; dostları kendisinin bunu yapabileceğini belirterek eseri bu minval üzere kamele alınır. Eser Pendnâme'nin diğer şerhlerine nazaran daha detaylı bir şerhtir. Mütercüm önce metindeki kelimelerin Farsça ve Arapça sözlük ve terim anlamlarına yer vermekte daha sonra ise anlatılmak istenen şeyi izah etmektedir. Kaynak olarak ise Ferheng-i Şu’ûrî, İbnü Kemâl’in Dekâ’iku’l-Hakâ’ik’ı, Müfredâtü’l-Fürs, Ni'metu’llâh, Halîmî, Düstûrü’l-Amel ve Tuhfetü’l-Mülûk adlı çeşitli sözlüklerdeki anlamlarını verdiğini belirtmektedir. Eseri hakkında oldukça övgüde bulunan mütercim eserin isimlendirildiği kısmın yer aldığı pasajda önceki şerhlere nazaran kıyaslama yapmaktadır. Mukaddimenin sonlarında ise mütercüm Mevlâna ile Attâr'ın Nişâbur'da iken sohbetlerinden bahsetmekte ve Attâr'ın Mevlânâ'ya Esrârnâme adlı kitabını verdiğinden, Attâr'ın Müferrihnâm adlı eserinden bahseder. Şarih ayrıca "li-şârihihi" şeklinde ifadesi altında konuyla ilgili kendi beyitlerine de yer vermektedir. |
| Eserin Konu Başlıkları | [Mukaddime]: Seyyidü'l-mürselîn Hz. Muhammed'e na't, din büyüklerinin menkıbeleri, yakarış. [Bölümler]: 1-5. Aşkın mertebeleri, namazın hakikat ve incelikleri, gizli zikrin üstünlüğü, hakiki namazın gerekliliği, şeytan ve sahtekar dervişin sapıklığa düşürmesi. 6-10. Nefs-i emmâre, susmanın yararları, halis amel, pâdişâhlar için zararlı olan şeyler, iyi ahlâk. 11-15. Dört tehlikeli şey, iyi talihli olmanın alâmeti dört şey, afiyet sebepleri, dervişlik ve dervişleri sevmek, talihsizlik. 16-20. Riyâzet, nefisle savaş, fakirlikte sabır, süsü terketmek, aptalların alâmeti. 21-25. Akıbet, akıl alâmeti, bilgi ve öğüt, kurtuluş, Tanrıyı anmak. 26-30. Namert insan, şükür, fırsat kaçtı mı gelmez bir daha geri, susma ve cömertlik, birkaç şeyden hasıl olan ahlâk. 31-35. Düşmanlık ve borç, kadın ve çocuklar, ana baba hakkı ve farzı yerine getirmek, ömrün artması, ömrün azalması. 36-40. Yalancılık, onur artırıcı şeyler, âhiret cezaları, düşmanlardan kaçınma, rezillik. 41-45. Uygun dost, nasîhat edenin öğüdü, mesut insanlar, kurtuluş, semazen. 46-50. Doğruluk, emanet, cömertlik, öfke ve kahrı terketmek, hakk'ı bilmek, takvâ sahibi olma. 51-55. Hizmet şerefi, misafire ikram, ahmakların alâmetleri, bozguncu, zalim 56-60. Cimri, hacet istemek, katı yürekli insan, kana't, cömertliğin fazileti 61-65. Şeytanın yaptıkları, ikiyüzlülük, takvâ sahipleri, nimete şükür, sadakanın fazileti, 66-70. Öğütler, sabırın faydaları, tecrid ve tefrid, misafirperverlik, sadaka, 71-76. … Yüce Tanrı'nın vergileri, dostluğa sığmayan şeyler, akrabayı ziyaret, mertlik ve kuvvet, fakirlik, gafletten uyanış vb. |
