| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 278 |
| Eser Adı | Mekârimü'l-ahlâk |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Mekârim-i ahlâk ve mehâsin-i siyer |
| Müellif Tam Künyesi | Nasr b. Ahmed ed-Dihistânî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Nasr ed-Dihistânî |
| Yüzyıl (Hicri) | 8. |
| Yüzyıl (Miladi) | 14. |
| Vefat Tarihi Hicri | 800 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1397 |
| Dil | Farsça |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Ayasofya |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 02093 |
| Varak Numarası | 1b-132b vr. |
| Yazı Türü | Nesih |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Süleymaniye Ktp., Ayasofya nr. 02095'te (189 varak) kayıtlı nüshasına göre eserin tam adı giriş kısmında (vr. 1b) "Mekârim-i ahlâk ve Mehâsin-i siyer” olarak geçmektedir. Aynı kütüphanedeki bir başka nüshasının (nr. 02093, 121 varak) kapak kısmında (vr. 1a) geçen ibare ise "Kitâbü mekârimi’l-ahlâk bi’l-Fârisiyye min kıbeli’t-tasavvuf" şeklindedir. Metin dili Farsça olmasına rağmen başlık numaralarında Arapça ibareler kullanılmıştır. Kırk babdan oluşan eserde güzel ahlâk ve fazileti, güzel ahlâkın nasıl kazanılacağı, erdemler, onun zıddı olan kötü ahlâk ve rezîletler vb. ahlâk ilminin kısmen araştırma/mebahis alanına giren çeşitli hususlar zikredilmektedir. Bunun yanında çoğu başlıkta erdemler ve rezîletler karşılıklı olarak işlenmiştir. Terimlere başlıklarda doğrudan yer verilmesi esere küçük bir ahlâk terimleri sözlüğü görünümü kazandırmaktadır. Bu çalışmada Ayasofya nr. 02095 nüshası esas alınarak içerik oluşturmuştur. |
| Eserin Konu Başlıkları | 1-5. Bab: Mekârim-i ahlâkın fazileti: bu bölümde "mekarim-i ahlâk"a giriş yapılmakta Hz. Peygamber’in ahlâkî hakkında sorulan soruya Hz. Aişe tarafından verilen cevap yer almaktadır: "… o’nun ahlâkî Kur’ân ahlâkı’dır…"; mizacın/hulk mahiyet ve hakikati’nin açıklanması ve ahlâkın kısımları ; nefsin kötü ahlâktan (ahlâk-ı zemime) arınmasının güzel ahlâkî (ahlâk-ı hamîde) kazanmanın yolu ; îsar, sehâvet ve cömertlik hakkında ; istihfâf (küçük görme, hafife alma), istihzâ ve îzâ (alay etme). 6-10. Bab: Betâlet ve kesl (tembellik); tevâzu ve onun zıddı olan tekebbür; sebât ve onun zıddı olan tereddüd; çaba ve ciddiyet; haya. 11-15. Bab: Hezm (kararlılık, basiret, sağduyu); haset ve ve onun şu’besi olan hikd/kin; ahde muhalefet; nefsin alçaklığı; gıybet etmek ve onun zıddı olan gaybi (gizliliği) koruma (aybı örtme). 16-20. Bab: Rahmet, re’fet, doğruluk ve yalan ; sukût ve onun zıddı olan konuşma (nutk); şecaat, sabır vb. 21-25. Bab: Tama’; zulüm ve onun zıddı olan adalet; itâb (azarlama); ucûb vb. 26-30. Bab: Aşk; affetmek (afüv); …; gadâb (öfke) ve onun zıddı olan hilm; fikir. 31-35. Bab: … ; kanaat ve onun zıddı olan hırs; küfrân (nankörlük) ve onun zıddı olan nimete şükür etmek; sır saklama; lu’b ve lehv (oyun, eğlence). 36-40. Bab: Meşveret; koğuculuk; vefa; hidayet; yakîn. |
| Notlar | “Mizacın/hulk mahiyet ve hakikatinin açıklanması ve ahlâkın kısımları”, “nefsin kötü ahlâktan (ahlâk-ı zemîme) arınmasının güzel ahlâkı (ahlâk-ı hamîde) kazanmanın yolu”, “îsar, sehâvet ve cömertlik hakkında”, “doğruluk ve yalan” adlı başlıklar Süleymaniye Ktp. Ayasofya, nr. 02093, vr. 15a, 16a, 17a, 60a’da yer alan bilgilere göre tasnif edilmiştir. Ayasofya, nr. 02093 nüshası vr. 17a’da sadece “Sehâ ve cimrilik hakkında” başlığı yer almaktadır. “Îsar” kelimesi ise zikredilmemektedir. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Felsefî,Memzûc |
