Şerh

Şerhu'l-muhtasâr fî ilmi'l-ahlâk

Yazar : Seyfeddin el-Ebherî

Detaylar

Katalog Türü Ahlak
Eser Numarası 279
Eser Adı Şerhu'l-muhtasâr fî ilmi'l-ahlâk
Müellif Tam Künyesi Seyfeddin Ahmed el-Ebherî
Müellif Bilinen Kısa Adı Seyfeddin el-Ebherî
Yüzyıl (Hicri) 8.
Yüzyıl (Miladi) 14.
Vefat Tarihi Hicri 800
Vefat Tarihi Miladi 1397
Dil Arapça
Kütüphane Adı Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi
Koleksiyon (Demirbaş) Numarası 02131-003
Varak Numarası 14b-22b vr.
Yazı Türü Nesih
Eserin Türü Şerh
Eserin Baskısı thk. ve trc. Ömer Türker, İstanbul: Nobel-İlem, 2016.
Eserin Çevirisi: Türkçe trc. Ömer Türker, İstanbul: Nobel-İlem, 2016.
Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri Eserin giriş kısmında eserin ismi hakkında: "Hâze muhtasarun min-risâleti’l-ahlâkî’l-Adudiddin ve şerhuhâ li-Seyfeddin el-Ebherî" ibaresi geçmektedir. Bu ibareden de anlaşıldığı üzere eser Adudiddin el-İcî’nin ahlâk eserinin şerhlerinden biridir. Nitekim eserin metnine bakıldığında bu daha net görülmektedir. Diğer Ahlâk-ı Adudiyye şerhlerine nazaran daha kısa mahiyette bir eser olup şerhedilirken asıl metne de yer verilmiş ve kısa açıklamalar halinde şerhe devam edilmiştir. Yukarıdaki açıklamadan da hareketle eserin Adudüddin el-Îcî’nin eserinin muhtasarı olduğu da söylenebilir. Çünkü müellif Îcî’nin eserinden seçme ibareler alarak onu ihtisar etmiş, sonra da şerhine geçmiştir. Ayrıca müellif Îcî'nin talebesi olması dolayısıyla bu eser, Kirmânî'nin şerhiyle birlikte Ahlâk-ı Adudiyye şerhleri arasında ilk sıralarda yer alır.
Eserin Konu Başlıkları Birinci Bölüm: Teorik Ahlâk [İnsânî nefsin güçleri] 1. Düşünme gücü. 2. Öfke gücü. 3. Arzu gücü. [Erdemler] [Tali Erdemler] a. Hikmet: 1. Zihin duruluğu mükemmel kavrama, zeka, iyi düşünme, kolay öğrenme, ezberleme, hatırlama. b. Yiğitlik: 1-11. Olgun nefs, yüksek gayret, sabır, olayları cesaretle karşılama, yumuşak huyluluk, tevazu, yüreklilik, dayanıklılık, onur duygusu, yumuşak kalplilik. c. İffet: 1-11. Haya, sabır, arzuları dizginlemek, dürüstlük, kanaat, ağırbaşlılık, nezaket, güzel yaşayış, Allah korkusu, düzenlilik, cömertlik. d. Adalet: 1-14. Saf dostluk, kaynaşma, hakka bağlılık, sevecenlik, iyiliğin karşılığını verme, ortak işlerde dürüstlük, hakları güzellikle ödeme, akrabayı gözetme, merhametli olmak, arabuluculuk, tevekkül, teslîm, hoşnutluk, kulluk. İkinci Bölüm: Faziletlerin kazanılması ve korunması: [Ahlâkî hastalıklardan kurtulma yolları] Sıkça karşılaşılan tikel ahlâkî hastalıklar ve bunların tedavi yolları: a. Düşünce gücünün hastalıkları. 1. Şaşkınlık. 2. Basit cahillik. 3. Bileşik cahillik. b. Öfke gücünün hastalıkları: 1. Öfkelenme. 2. Korkaklık. 3. Ürperme. c. Arzu gücünün hastalıkları: 1. Açgözlülük. 2. Tembellik. 3. Üzüntü. d. Düşünce, öfke ve arzu gücünün tali hastalıkları: 1-3. Kıskançlık, özenme, tamah. 4-7. Kin, yalancılık, kendini methetme, ikiyüzlülük. Üçüncü Bölüm: Ev yönetimi a. Mal: 1. Kazanılması bakımından mal. 2. Malın korunması. 3. Malın harcanması: a) Allah yolunda olan harcamalar, b) Mürüvvet için yapılan harcamalar, c) Zorunlu harcamalar, d) İhtiyaçlar için yapılan harcamalar. b) Eşler: 1. Erkeğin hanımına karşı sorumlulukları. 2. Kadının kocasına karşı sorumlulukları. c. Hizmetçiler. d. Çocuklar: 1. Anne-babanın çocuklarına karşı görevleri. 2. Çocuğun anne-babasına karşı görevleri. Dördüncü Bölüm: Devlet yönetiminin temel ilkeleri. Devletin Üyeleri: a. Devlet başkanı. 1. Devlet başkanında aranan şartlar. 2. Devlet başkanının sorumlulukları. b. Yönetilenler: Yönetilenlerin yönetime karşı görevleri. c. Yönetme açısından durumu eşit olanlar: 1. Gerçek dost olmayanlar. 2. Gerçek dostlar. 3. Düşmanlar. [Başkana tavsiye edilen] bilgiler.
Notlar Detaylı bilgi için bk. Şerhu'l-Ahlâki'l-Adudiyye, thk. ve trc. Ömer Türker, İstanbul: Nobel-İlem Kitaplığı, 2016.
Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) Felsefî Ahlâk