| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 408 |
| Eser Adı | Câmiu’l-fezâil ve kâmiu’r-rezâil |
| Müellif Tam Künyesi | Aziz Mahmûd b. Fazlullah b. Mahmûd el-Üsküdarî Hüdâyî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Aziz Mahmud Hüdâyî |
| Yüzyıl (Hicri) | 11. |
| Yüzyıl (Miladi) | 17. |
| Vefat Tarihi Hicri | 1038 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1628 |
| Dil | Arapça |
| Kütüphane Adı | İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi Atatürk Kitaplığı |
| Koleksiyon Adı | Osman Ergin |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 00618-002 |
| Varak Numarası | 5b-62a vr. |
| Hattat-Müstensih | Mehmed b. Ahmed |
| Yazı Türü | Talik |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | [y.y. t.y.], s. 166-177. |
| Eserin Çevirisi: Türkçe | İlim, Amel, Seyr-ü Süluk, trc. Hasan Kamil Yılmaz, İstanbul: Erkam Yayınları, 1988. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | İlim, ibadet, muâmelat ve tasavvufî alanlara dair çeşitli konuları ihtiva eden bu eser müellifin girişteki ifadesiyle "… Bu risâleyi (çeşitli) bab ve fasıllar halinde hazırladım ki (bunlar) nefisleri kötü ahlâktan arındırsın ve "vuslat" yoluna talib olanı irşâd etsin…" şeklinde açıklamalar ışığında "nefisleri kötü ahlâktan ve mânasız boş şeylerden temizlemek, dervişleri vuslat yoluna erdirmek" için kaleme alınmıştır. Tasavvufî ahlâkı konu edinen eserde felsefî bazı söylemler de görülmektedir. Bunun yanında çokça âyet ve hadise yer verilmiş "i‘lem" tarzında ibareli başlıklar altında ise ilgili konuyla alâkalı bazı nasihatler ve dikkat edilmesi gereken hususlar zikredilmektedir. Müellif eserinde İmam Gazzâlî’nin İhyâu ulûmi'd-dîn adlı eserinden çokça alıntılar yapmış; özellikle kime ait olduğu belli olmayan İhyâ’nın muhtasarı olan Muhtasarü’l-İhya adlı eserden çokça istifade etmiş ve bunu zikretmiştir. Bunun yanında Sühreverdî’nin Avârifü’l-meârif, Ebû Talib el-Mekkî’nin Kûtü’l-kulûb, Abdullah el-Ensârî’nin Menâzilü’s-sâirîn adlı eserlerinden de istifade etmiştir. Hadis kaynaklarından Buhârî ve Müslim başta olmak üzere birçok hadis âliminden; fıkhî konularda ise başta Fahreddin Hasan b. Mansur el-Uzcendî olmak üzere birçok kimseden istifade etmiştir. Eser üç bab ve toplam yirmi altı fasldan müteşekkildir. |
| Eserin Konu Başlıkları | Birinci Bab: Tüm müslümanlar için (gerekli) genel hususlar ve önemli faziletler: 1. Nev‘: İlmin fazleti, öğretme ve öğrenmenin şerefi: 1. Fasl: İlim derecelerin artmasına sebeptir, 2. Fasl: Allah’ın ilmi farz kılması ve onu gizlemeyi kerih görmesi 3. Fasl: (bilene danışma). 2. Nev‘: Ameller ve -salih- erdemler: 1. Kısım: Allah’ın hakları: 1. Fasl: Namaz ve onunla alâkalı hususlar: 1-3. Makale: Temizlik, farz ve nafile namazlar; 2-4. Fasl: Oruç; zekât, hac. 2. Kısım: Kulların birbirlerine olan hakları: 1-5. Fasl: Nikahın fazileti, kadınlar (konusunda) iyi geçinme hususu açısından itibar edilecekler, cinsel ilişki âdâbı, eşlerin (birbirlerine olan) hakları, çocuk edinme âdâbı; 6-10. Fasl: Çocuğun hakları, ana-baba hakları, akraba hakları, köle hakları, genel haklar (insanların başkası hakkına girmemesi için dikkat etmesi gerekenler). İkinci Bab: Nefsin ahlâkî ve onu ıslah etmenin yolu: 1. Fasl: Ucub ve kibrin çirkinliği ve tevâzunun güzelliği. 2. Fasl: Riyanın çirkinliği ve ihlâsın güzelliği. 3. Fasl: Öfkenin kötü görülüp hilmin övülmesi. 4. Fasl: Hasedin çirkinliği ve sevinç ve muhabbetin güzelliği. 5. Fasl: Mal sevgisi ve hırsın kötü görülüp kanaat ve fakirliğin övülmesi. 6. Fasl: Nam/şöhretin kötü görülüp insanlar arasına (çokça) karışmamanın övülmesi. Üçüncü Bab: Sülûkün keyfiyeti, ilâhî bilgiler ve tevhîd: 1. Fasl: Sülûkün keyfiyyeti. 2. Fasl: İlâhî bilgiler. 3. Fasl: Tevhîd. |
| Notlar | Detaylı bilgi için bk. Aziz Mahmud Hüdayi, İlim, Amel, Seyr-ü Süluk, trc. Hasan Kamil Yılmaz, İstanbul: Erkam Yayınları, 1988. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Dinî,Tasavvufî Ahlâk |
