| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | 1196 (1781) yılında kaleme alınan ve genel çerçevede kulların fiillerini işleyen bu eserde müellif bu konudaki çeşitli görüşleri bir araya getirmiştir. Bunun yanında konuya dair kendi görüşlerini ekleyerek birtakım sorular zikredip bunlara cevaplar vermiştir. Eser kulların fiilleri, Allah’ın kulların fiilleriyle çeşitli yönlerden ilişkisi, irade, sorumluluk, Allah’ın bilgisi, kulların fiillerine dair disiplinlerin kendi içinde ve birbiri arasındaki görüşleri vb. kelâmî-ahlâkî konuları işlemektedir. Eser, bir mukaddime, çeşitli başlıklar ve bir hâtimeden müteşekkildir. |
| Eserin Konu Başlıkları | Mukaddime: Sorumlu olan kimsenin (gerekenli) sorumlulukları, akıllı çocuğun imanı bizce muteberdir, iman, mukallidin imanı. 1-4. Allah’ı tahkik yoluyla bilme ve hudûs, yaratılanın/muhdes yaratıcıya/muhdis ihtiyacının sebebi, vahdaniyyet, tevhîd ve burhân-ı temettu‘. 5-8. Allah’ın zâtının ve ayrıca sıfatlarının kadîm olması, imam Fahreddin er-Râzî ve diğerlerinin bu konudaki görüşlerinin reddi, sübûtî sıfatlar, Allah’ın ilminin ezelilikle ilişkisi. 9-12. Allah’ın ilminin olaylarla ilişkisi iki yöndedir, soru ve cevaplar ve burhan-ı tatbîk, kelâm. 13-16. İrade, sıfatlar ve tekvînin taalluku, Allah’ın fiilleri yaratmasında (farklı) görüşler mevcuttur, kudret iki türdedir. 17-20. İrâde-i cüz’iyye, güç yetirilemecek şeyleri sorumlu kılmanın caiz olmaması, kulun fiilinin Allah’ın yaratması ve kulun kesbinin birleşmesiyle meydana gelmesi, herbir ihtiyarî fiil için (şu) beş şeyden biri olması gerektir. 21-25. Eş’ârî’lerin Allah’ın yaratması hakkındaki görüşleri, filozofların görüşleri ve onların batıl/geçersiz sözleri, el-İmam’ın (Fahreddin er-râzî) görüşlerinin izahı, İmâmiyye’nin görüşleri, muhakkik sûfîlerin görüşleri. Hâtime: Kudret. |
