| Eserin Konu Başlıkları | Mütercimin önsözü. Mukaddime/iftitah: Ahlâk’ın fazileti, kötü ahlâkın güzel haletlere dönüşmesinin imkânı, sebeb-i tercüme-i risâle Müellifin mukaddimesi: Nefsin erdemlerinin kemâle ermesinin zorunluluğu, huyun tarifi, insanların ahlâk açısından mertebeleri, ahlâkın değişebilirliğinin zorunluluğunun illeti, şehevî nefs, gadabî nefs, nâtık nefs: Nefsi nâtıkanın fazilet ve rezîletleri: 1. Fasl: Faziletten sayılan ahlâk: İffet, kanaat: kanaatın izahı ve tembellik ve atıllığın kötülenmesi, korunma, hilim, vakar, haya, vedâd, rahmet, vefâ, emanete sahip çıkma, sır saklama, tevâzu, müjdeleme ve güler yüzlülük, dilin doğruluğu, niyetin temiz olması, cömertlik, cesaret, nefisle çekişme, sabır ve sebat, himmet, adalet. 2. [Fasl]: Ayıp ve noksanlıktan sayılan ahlâk: Fücûr, şerre, tebezzül, sefâhet, edebsizlik, gadir, aşırı muhabbet, kasavet, hıyanet, kibir, kizb/yalan, cimrilik, pisliklik/habâset, haset, az himmet, cevr. 3. [Fasl]: Bazı insanların haklarında fazilet veya rezîlet sayılan ahlâk: ikram ve izzet arzusu, ziynet arzusu, övme ve ödül, zühd. a. Ahlâkın ıslahı, insan ferdlerinin birbirlerine olan üstünlüğü, ahlâk erdemlerin servet, şeref ve itibârı arttırması, rezîletlerden çoğunun servet ile ortaya çıkmasıyla fakirlik ve zaruret dolayısyla gizli kalan servet-ü sâmanın yetkin erdemler gibi pâyidar olmaması, tehzîb ahlâka ait tedbirler: Şehvânî nefsin tedbîri, gadâbî nefsin tedbîri, nâtık nefsin tedbîri: Aklî ilimlerler ve ahlâk kitaplarının mütâlaaları ile nâtık nefsin ıslahı. b. Yetkin/kâmil insanın ahlâkı: İnsan-ı kâmil’in vasıfları, insanî yetkinlik, tarîk-i vusûlun tanımı, şehvet ve lezzetlerce itidal sınırını muhafaza etmek, yeme içme. c. Nakit/para ve mal hakkında, hayırlı işlere meyl ve rağbet, şerli işlerden de kaçınmanın zorunluluğu, ayıpları ve çirkinlikleri halkın nazarından gizli tutmak, insanlar içinde kâmil insan mertebesini en fazla kimlerin araması gerektiği. Hâtime. |
