Detaylar
| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 701 |
| Eser Adı | Kitâb-ı mâhazar |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Şerh-i pend-i attâr |
| Müellif Tam Künyesi | Muhammed Murâd el-Nakşibendî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Murad Molla |
| Yüzyıl (Hicri) | 13. |
| Yüzyıl (Miladi) | 19. |
| Vefat Tarihi Hicri | 1264 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1847 |
| Dil | Türkçe |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | M. Arif -M. Murad |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 00089 |
| Varak Numarası | 1b-82a vr. |
| Yazı Türü | Nesih |
| Eserin Türü | Tercüme-Şerh |
| Eserin Baskısı | İstanbul: Matbaa-i Amire, 1285. 267 s. |
| Eserin Çevirisi: Türkçe | Aşk Bağından Öğütler(mâ hazar: pendname şerhi) haz. İbrâhîm Kunt, Mehmet Ali Özkan, İstanbul: Semerkand Yayınları, 2013. 327 s. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Ferîdüddin el-Attâr'ın (Ebû Hâmid Ferîdüddin Muhammed b. Ebû Bekir İbrâhim-i Nîsâbûrî el-Attâr (ö. 618/1221)) Pendnâme adlı Farsça eserinin Türkçe tercüme ve şerihidir. Eserinin girişinde şârih Mehmed Murad Çarşamba Pazarı'ındaki dergah-ı âsitane'de Murad Molla tekkesinde şeyh olduktan sonra bazı talebelere ders ve müzakere olunmak hasebiyle Attâr'ın Pendnâme'sini müzareke ederken birçok şerhine binaen ihtiyaç olmadığını belirtmekle birlikte "şerh vâdisinde bir şey tahrîr olunmak hâtır-ı nâçizime hutûr etmekle şuru' olundu" şeklinde bir beyanda bulunur. Buna göre mütercim fazla örneğinin olmasından dolayı şerhe ihtiyaç duyulmamakla birlite kendisi de şerh anlamında eser hakkında bir şeyler söyleyerek "şerh vadisi"nde de var olmak maksadıyla bu eseri kaleme almıştır. Eserin "hatime"si olan "Hatimetü’l-Kitâb fî Ahvâlü’l-Mütercim" başlıklı bölümde mütercim eseri kaleme alırken "... esnâ-yı tahrîrde şurûh mütekaddiminden indimizde bir şerh bulunmadığından ne bir şerhe ve ne bir luğata ve ne bir kitaba pend metninden mâ-adâ nazar olunmamağla cümlesi zihinde ve hâtırda mevcûdâne ise ol tahri olunduğundan ismine "Mâ hadara/Mâhazar Mehmed Murad" tesmiye olunmak münâsib görüldü..." şeklinde ifade etmektedir. Mütercimin bu ifadelerine göre eser kaleme alınırken mütercim yanında Pendnâme dışında önceki şerhlerden hiç biri, herhangi bir sözlük ve bir kitap dahi yoktur. Tüm şerhi zihninde bulunanlardan istifade ederek bir ayı Ramazân'a denk gelen ilki ay gibi bir süre içerisinde kaleme almıştır. Nitekim mütercim bu ayda zihninin perişanlığından ve dikkatinin eksikliğinden dem vurarak meydana gelen sehv ve hatalardan dolayı bunları görenlerden af dilemektedir. Ve eser 15 Şevvâl 1249 tarihinde gece saat üçte tamamlanmıştır. |
| Eserin Konu Başlıkları | [Mukaddime]: Seyyidü'l-mürselîn Hz. Muhammed'e na't, din büyüklerinin menkıbeleri, yakarış. [Bölümler]: 1-5. Aşkın mertebeleri, namazın hakikat ve incelikleri, gizli zikrin üstünlüğü, hakiki namazın gerekliliği, şeytan ve sahtekar dervişin sapıklığa düşürmesi. 6-10. Nefs-i emmâre, susmanın yararları, halis amel, pâdişâhlar için zararlı olan şeyler, iyi ahlâk. 11-15. Dört tehlikeli şey, iyi talihli olmanın alâmeti dört şey, afiyet sebepleri, dervişlik ve dervişleri sevmek, talihsizlik. 16-20. Riyâzet, nefisle savaş, fakirlikte sabır, süsü terketmek, aptalların alâmeti. 21-25. Akıbet, akıl alâmeti, bilgi ve öğüt, kurtuluş, Tanrıyı anmak. 26-30. Namert insan, şükür, fırsat kaçtı mı gelmez bir daha geri, susma ve cömertlik, birkaç şeyden hasıl olan ahlâk. 31-35. Düşmanlık ve borç, kadın ve çocuklar, ana baba hakkı ve farzı yerine getirmek, ömrün artması, ömrün azalması. 36-40. Yalancılık, onur artırıcı şeyler, âhiret cezaları, düşmanlardan kaçınma, rezillik. 41-45. Uygun dost, nasîhat edenin öğüdü, mesut insanlar, kurtuluş, semazen. 46-50. Doğruluk, emanet, cömertlik, öfke ve kahrı terketmek, hakk'ı bilmek, takvâ sahibi olma. 51-55. Hizmet şerefi, misafire ikram, ahmakların alâmetleri, bozguncu, zalim 56-60. Cimri, hacet istemek, katı yürekli insan, kana't, cömertliğin fazileti 61-65. Şeytanın yaptıkları, ikiyüzlülük, takvâ sahipleri, nimete şükür, sadakanın fazileti, 66-70. Öğütler, sabırın faydaları, tecrid ve tefrid, misafirperverlik, sadaka, 71-76. … Yüce Tanrı'nın vergileri, dostluğa sığmayan şeyler, akrabayı ziyaret, mertlik ve kuvvet, fakirlik, gafletten uyanış vb. |
| Eserin Telif Tarihi | 15 Şevval 1249 |
| Notlar | Detaylı bilgi için bk. Gülçüçek Akçay, Mustafa Refî'a-Berg-, Dervîşân, (doktora tezi), Trakya Üniversitesi SBE, Edirne, 2013. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Dinî,Tasavvufî Ahlâk |