| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 118 |
| Eser Adı | Ahlâk-ı celâlî |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Levâmiu’l-işrâk fî mekârimi’l-ahlâk |
| Müellif Tam Künyesi | Ebû Abdullah Celâleddin Muhammed b. Es‘ad b. Muhammed ed-Devvânî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Celâleddin ed-Devvânî |
| Yüzyıl (Hicri) | 9. |
| Yüzyıl (Miladi) | 15. |
| Vefat Tarihi Hicri | 908 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1504 |
| Dil | Farsça |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Ayasofya |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 02034 |
| Varak Numarası | 1b-125b vr. |
| Hattat-Müstensih | Şefî’i eş-Şerîf |
| Yazma İstinsah Tarih | 0913H |
| Yazı Türü | Talik |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | Luknow: Matbaa-i Münşi Nevl-i Kişver, 1334. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Müellifin eserine verdiği Levâmi’ü’l-işrâk… künyesinden, ana konularda verdiği "lâmi‘" başlıklarından ve -bir nevi fasl'ın teknik anlamda karşılığı diyeceğimiz- "lâmi‘" ibaresiyle alt başlıklardan anlaşıcağı üzere eser için "işrâkî" ve "tasavvufî" temayülle yazılmış bir eser demek mümkündür. Müellifin nasıl bir eser kaleme alacağını dile getirdiği ifadelerinde kısaca şunları söylemek mümkündür: Ayet, hadisler, sahabe sözleri, tâbiînin, meşayih ve din imamlarının, ehl-i keşf ve şühûdun, işrak filozoflarının sözleriyle süslenecek olan amelî felsefeye dair konular. Nasîrüddin et-Tûsî’nin Ahlâk-ı Nâsrî’si ve İbn Miskeveyh’in Tehzîbü’l-ahlâk adlı eserinden edilen çokca istifadelerin neticesi olarak bu filozoflarla olan söylem ve tarz benzerliğinin yanında müellif; yukarıda da zikredilen ve tamamen kendisine ait dinî-tasavvufî söylemi de içine alan bir yöntem benimsemekle kendi farklılığını da ortaya koymuştur. Bir başka farklılık ise müellifin diğer ahlâk eserlerinde görülen fakat hacimce daha çok yer kaplayan "sultana övgüler" kısmıdır. Hem eser içerisinde hem de eserin başında ve sonunda bu ögeleri görmek mümkündür. |
| Eserin Konu Başlıkları | Sultana övgü. Eserin yazılış sebebi ve şehzâdeye övgü. Matla‘ (Giriş). Tabsira: Hilâfeti sağlayacak olan hikmetin/felsefenin en faydalı ilim olduğu. Keşf-i gıta: Mizacın değişip değişmeyeceği hakkında. Birinci Lâmi‘: Tehzîb-i ahlâk (bireysel ahlâk): 1. Lem‘a: Mekârim-i ahlâk (güzel huylar). 2. Lem‘a: Erdemler. 3. Lem‘a: Tâlî erdemler. -Hikmet erdemi (tenvîr). 4. Lem‘a: Rezîlete benzeyen huylar. 5. Lem‘a: Erdemlerin zıddı olan rezîletler. 6. Lem‘a: Adalet erdeminin üstünlüğü: Tabsira; hikâye; tenvir. 7. Lem‘a: Adalet türleri: tenvîr. 8. Lem‘a: Erdemlerin kazanılması. 9. Lem‘a: Hıfz-ı sıhhat-i nefs. 10. Lem‘a: Ahlâkî hastalıkların tedavisi. -İşrâk: Hayvânî ve nefsânî nefs hakkında. İkinci Lâmi‘: Tedbîr-i menzil: 1. Lem‘a: Aileye olan ihtiyaç. 2. Lem‘a: Yiyecek ve malların yönetimi. 3. Lem‘a: Aile yönetimi. 4. Lem‘a: Çocuk yönetimi. -Konuşma adâbı. -Oturup kalkma adâbı. -Yemek yeme adâbı. 1. Lem‘a: Ana baba haklarına riayet. 2. Lem‘a: Hizmetçilerin yönetimi. Üçüncü Lâmi‘: Tedbîr-i müdün ve rüsûm-i pâdişâhî (siyaset felsefesi ve devlet başkanlığı): 1. Lem‘a: İnsanın sosyal hayata ihtiyacı ve siyeset felsefesinin önemi. 2. Lem‘a: sevginin üstünlüğü. 3. Lem‘a: Aksâm-ı medine (devlet çeşitleri). 4. Lem‘a: Devlet başkanının yönetimi ve nasıl davranacağı hakkında. 5. Lem‘a: Devlet başkanının yakınlarının ve devlet görevlilerinin sultanlarla nasıl ilişkide bulunacakları. 6. Lem‘a: Dostluğun erdemi ve dostlarla ilişkinin esasları. 7. Lem‘a: Halk tabakalarıyla ilişki. -Ekler (levâhik). 1. Eflâtunun nasihatleri. 2. Aristo’nun nasihatleri. (Sonuç): Şehzâde ve sultana övgü. |
| Notlar | Detaylı bilgi için bk. Harun Anay, Celâleddin Devvânî Hayatı, Eserleri, Ahlâk ve Siyaset Düşüncesi, (doktora tezi), İstanbul Üniversitesi SBE, 1994, s. 233-235. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Felsefî Ahlâk |
