Telif

Mevâhibü'l-hallâk fî merâtibi'l-ahlâk

Yazar : Koca Nişancı Celâlzâde Celâlzâde Tosyevî

Detaylar

Katalog Türü Ahlak
Eser Numarası 331
Eser Adı Mevâhibü'l-hallâk fî merâtibi'l-ahlâk
Müellif Tam Künyesi Mustafa b. Celâleddin et-Tosyevî
Müellif Bilinen Kısa Adı Koca Nişancı; Celâlzâde; Celâlzâde Tosyevî
Yüzyıl (Hicri) 10.
Yüzyıl (Miladi) 16.
Vefat Tarihi Hicri 975
Vefat Tarihi Miladi 1567
Dil Türkçe
Kütüphane Adı Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi
Koleksiyon Adı Bağdatlı Vehbi
Koleksiyon (Demirbaş) Numarası 00763
Varak Numarası 1b-250 vr.
Yazma İstinsah Tarih 0960H
Yazı Türü Nesih
Eserin Türü Telif
Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri Türkçe kaleme alı‎nan bu eseri müellif Kanunî Sultan Süleyman'a ithaf etmiş‏tir. Eseri telif nedenini ise müellif; ilk olarak r‎ıza-yı‎ hakka muvaffak olmak için ameli salihden bir amel bulub güzel ecirlere mazhar olmak ümidiyle, ikinci olarak da halife (Sultan Süleyma‎n) hay‎r dualarını‎ ve iyi rızalarını kurtuluş ve kazanç sebebi bilerek mal ve kazanca rağbet etmeden müslümanların maslahat‎ı için kaleme aldığını belirtir. Eserde Hz. Peygambere ithâfen indirilen: "biz seni alemlere rahmet olarak gönderdik…" ve "‏şüphesiz sen yüce bir ahlâk üzeresin.." âyetleri zikredilmektedir. Sonrasında ise "İnsanların en hay‎ırlısı insanlara faydalı olandır" ve "Allah'‎ın ahlâkıyla ahlâklanın" hadislerine yer verilmiştir. Eserde konular bab ba‏şlıkları‎ altında ahlâk‎ın mertebeleri olarak işlenmiştir. Ayrıca konular i‏şlenirken ilgili konuyla irtibatl‎ı hikâyelere yer verilmiş‏tir. Eser bir mukaddime elli altı bab ve bir hâtimeden müteş‏ekkildir.
Eserin Konu Başlıkları Mukaddime: Bu bölümde el-Esmâü'l-hüsnâ'nı‎n tercüme ve ‏şerhi yap‎lmış‎‏tı‎r. 1-5. Bab: Mertebe-i imân, mertebe-i ahlâk, mertebe-i sı‎dk, mertebe-i ibadet, mertebe-i ihlâs. 6-10. Bab: Mertebe-i duâ, mertebe-i haya; mertebe-i tevekkül, mertebe-i r‎ızâ; mertebe-i emanet. 11-15. Bab: Mertebe-i saâdet; merteb-i ak‎l, mertebe-i şükür, mertebe-i sabır, mertebe-i ulüv himmet. 16-20. Bab: Mertebe-i edeb, mertebe-i tevâzu', mertebe-i afv, mertebe-i saltanat, mertebe-i vezaret. 21-25. Bab: Mertebe-i adalet, mertebe-i me‏şveret, mertebe-i şecaat, mertebe-i cûd ve sehâvet, mertebe-i ilim ve suhr. 26-30. Bab: Mertebe-i nasihat, mertebe-i kitmân-ı‎ esrâr, mertebe-i iffet, mertebe-i hilm, mertebe-i vefâ. 31-35. Bab: Mertebe-i şefkat, mertebe-i riâyet-i hakk, mertebe-i azm, mertebe-i hazm, mertebe-i hayret. 36-37-38-39-40. Bab: Mertebe-i …, ; mertebe-i hayrât, mertebe-i...; mertebe-i ferâset; mertebe-i incâh-i hâcet. 41-42-43-44-45. Bab: Mertebe-i teennî ve teemmül, mertebe-i fı‎rsat, mertebe-i mücaleset-i ahyâr, mertebe-i hı‎kd ve haset, mertebe-i nebât/niyet. 46-50. Bab: Mertebe-i cidd-i cehd, mertebe-i izz(izzet) ve zull, mertebe-i batâlet (ve kesâlet), mertebe-i samt ve sukût, mertebe-i riâyet-i ahd. 51-52-53-54-55-56. Bab: Mertebe-i mezemmet ve g‎ıybet, mertebe-i siâyet ve nemîmet, mertebe-i tama‘, mertebe-i siyâset, mertebe-i nef‘ ve darar (ve kat‘-ı‎ rahm), mertebe-i taharet. Hâtime: Bu bölüm son bab olan “salavat mertebesi”ni içerir.
Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) Dinî,Tasavvufî Ahlâk