Şerh

Şerh-i usûli’l-aşere

Yazar : İsmâil Hakkı el-Bursevî Bursevî

Detaylar

Katalog Türü Ahlak
Eser Numarası 460
Eser Adı Şerh-i usûli’l-aşere
Müellif Tam Künyesi İsmâil Hakkı b. Mustafa el-Celvetî el-Bursevî
Müellif Bilinen Kısa Adı İsmâil Hakkı el-Bursevî; Bursevî
Yüzyıl (Hicri) 12.
Yüzyıl (Miladi) 18.
Vefat Tarihi Hicri 1137
Vefat Tarihi Miladi 1725
Dil Türkçe
Kütüphane Adı Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi
Koleksiyon Adı Kasîdecizâde
Koleksiyon (Demirbaş) Numarası 00316
Varak Numarası 1b-69b vr.
Hattat-Müstensih Muhammed Tahir b. Ahmed el-Girîdî
Yazma İstinsah Tarih 1186H
Yazı Türü Nesih
Eserin Türü Şerh
Eserin Baskısı İstanbul: Matbaa-i Amire, 1291.
Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri Eser Necmeddin el-Kübra (Ebü'l-Cenân, Ahmed b. Ömer el-Hîvekî es-Sûfî’nın (ö. 618/1221) el-Usûlü'l-aşere adlı eserinin Türkçe tercüme ve şerhidir. Müellif eserinin girişinde bazı dostlarının kendisinden bu eseri sözlerinin anlaşılması için Türkçe olarak açıklamasını istediğini ve onların bu isteğini asılların yolundan/tarîkil usul olan vusule ermek arzusuyla kabul ettiğini belirtmektedir. Eserin sonunda ise eserin telilf tarihi ve yerini vermektedir. Buna göre eser hicrî 1137 yılının rebîülevvel ayının sonlarında Bursa’da Lâmiî Muhammedî Camii’ne bitişik olan kütüphanede kaleme alınmıştır. Şarih usûlü’l-aşere metnindeki "usul"leri ayrı başlıklar şeklinde şerhetmenin yanında giriş kısmında müellifin belirttiği hususları da ayrı ayrı başlıklar altında şerhetmiştir. Her bir cümleyi birer başlık yaparak müellifin ifadesini bu başlık altında şerhetmiştir. Muhteva itibariyle eser tarîkat ve tarîkat âdâbı ve erkânını muhtasar şekilde "tarîk"ler ve on "ilke/usul" ve hâtime şeklinde üç bölümde incelemektedir.
Eserin Konu Başlıkları [A. Tarîkler] 1-5. O’nun "Mahlukatın nefesleri adedince Allah’a giden yol" sözü, bizim şerhine başladığımız yolumuz Allah’a en yakın yoldur, muamelat erbabının yolu, tarîkü’l-ahyâr. 6-10. Ahlâkî değiştirme hususunda mücahede ve riyazet ashabının yolu, tarîkü’l-ebrar, İbrâhim Havvas’ın Hızır (a.s.) ile karşılaşmalarının sebebi, hâlis/salih amellerden olan anne-baba’ya iyilik, kibirlilerin yanında cebr-i mütavassıtın gerekliliği 11-15."Tarîk-i şüttâr" [denilen] "es-seyru ilallâh" yolu, ölüm çeşitleri: Kırmızı, beyaz, yeşil, siyah ölüm. [b. Usuller] 1-5. Usul: Tevbe, zühd: Kemâlden sonra cima’yı terketmek zühdten değildir, zühdün hakikati, tevekkül, kanaat: İsraf ve tebzîr arasındaki fark, uzlet: Uzletin aslı (heva ve) hevesin halvet ile uzletidir, halvet ve heveslerin uzleti nefsin yardımıyla ayrılır. vb. 6-10. Usul: Devamlı zikir: Cehrî zikrin etkisi, lâilâhe illallâh, kelime-i tevhîdin faziletinin açıklanması, teveccüh/tamamiyle hakk'a yönelmek: Kendisine tüm makamlar arz olunsa bile onlara yönelmeme, şarihin "Hû" ismi hakkındaki tahkikatı, sabır: Niyet ve istikamet, Hz. Peygamber’in ümmetimin istikameti "hadis"tir sözü, murakabe: Kulun kuvvet ve kudretini bırakmasıdır, şevk, hanîn/özlem çekmek, istiâne ve istiğâse, aşk ve cezbe yolu, ebrâr’ın hali, Ebû Saîd el-Harrâz’ın "Hasenâtü’l-ebrâr seyyiâtü’l-mukārrebîn/iyilerin iyilikleri mukarrebun’un kötülüğü sayılır" sözü, rıza: Kulun nefsinin rızasını bırakmasıdır, Hz. İbrâhim ve İsmâil’in (a.s.) teslîmiyeti, firâset-i akliye, firâset-i keşfiye ve firâset-i tabiîyye, merteb-i iman, merteb-i ihsân ve velâyet, merteb-i nübüvvet ve merteb-i risâlet. [Hâtime]: Şarihin kendisine bu latif şerhin tamamlanmasıyla gösterdiği kolaylığından dolayı Allah’a hamdi.
Eserin Telif Tarihi Rebîulevvel 1137H
Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) Dinî,Tasavvufî Ahlâk